De opkomst van extreemrechtse hooligans in het Duitse ijshockey

Zijn vader goot de liefde voor hun favoriete club, de Moskitos Essen, er met de paplepel in. Ook na verschillende faillissementen en degradaties naar lagere divisies bleef Simon trouw aan de club, die van de eredivise afzakte naar het derde niveau. Maar de laatste tijd vindt Simon het niet meer zo tof op de tribune.

In de lagere ijshockeydivisies van het Ruhrgebied steekt de laatste jaren een probleem de kop op. Regelmatig ontstaan er vechtpartijen tussen supporters van de clubs. Vooral bij de lokale derby’s tussen Essen, Herne en Duisburg matten aanhangers van clubs vaak met elkaar. Het zijn kleine minderheden van de pakweg tweeduizend toeschouwers per wedstrijd, maar door de relatief kleine bezoekersaantallen en compacte stadions valt het geweld erg op.

Simon blogt al jaren over ijshockey, maar de laatste tijd voelt hij steeds vaker de behoefte om de negatieve kant van de sport te belichten. Begin dit jaar schreef hij op de in Duitsland bekende blog Ruhrbarone een open brief aan de relschoppers. Die brief kreeg veel bijval van ijshockeyfans door het hele land. Ook in andere regio’s en competities komt het probleem voor.

Dit is niet nieuw in het Duitse ijshockey. Al in de jaren tachtig en negentig kozen voetbalhooligans van clubs uit Essen, Gelsenkirchen en Dortmund ijshockey als tweede slagveld. Het snelle, mannelijke spel, met knokpartijtjes, paste mooi in hun wereldbeeld. De supporterscultuur was anders, maar door de geringe aanwezigheid van politie was ijshockey aantrekkelijk voor de hooligans. Mensen met een stadionverbod gingen gewoon naar de ijshockeyhal.

Maar dat bleef eigenlijk altijd op de achtergrond. Vanaf 2000 ontstond er een ultracultuur bij ijshockeysupporters, die het hooliganisme verdreef. Simon was daarbij. “We probeerden een echte ultragroep op te zetten bij de Moskitos, met songs en choreografieën, zoals je dat ook bij voetbalclubs ziet,” herinnert de 31-jarige supporter zich. In die tijd ging het ook prima met de Moskitos en kwamen er steeds meer supporters kijken.

Financieel wanbeleid bij de Moskitos zette echter een streep door de rekening van de opkomende ultracultuur. Zo ging het ook bij bijvoorbeeld Füchsen Duisburg en Herner EV. De clubs werden gedwongen gedegradeerd of geherstructureerd, waardoor veel supporters hun interesse verloren. “Daardoor staat er nu een nieuwe generatie zonder dat er een soort zelfreiniging heeft plaatsgevonden. Er is ook geen oudere generatie meer om de jongere generatie de les te lezen,” legt Simon uit.

Veel van deze nieuwe generatie zijn jong, nog geen twintig. Volgens de politie van Essen komen ze meestal uit de voetbalscene. Hun stijl is een mix van ultra- en hooligancultuur. Ze zorgen voor sfeer in positieve zin, maar ze vechten vaak ook openlijk in de ijshallen. Sommigen van hen zijn ook lid van extreemrechtse groepen. Simon ziet het allemaal van dichtbij gebeuren.

We bezoeken een wedstrijd van de Moskitos tegen Duisburg om een beter beeld van de stand van zaken te krijgen. Sportief gezien is dit een topwedstrijd. De twee clubs strijden al het hele seizoen mee om de bovenste plekken in de Oberliga Nord. “Door explosieve wedstrijden uit het verleden heeft Moskitos de meeste haat tegen Essen,” legt Simon uit. “Maar tegen Duisburg krijgen jullie sowieso ook een goed beeld van de situatie.”

Al met al blijft het deze avond relatief rustig, maar toch is er een gespannen sfeer in het stadion. Er zijn veel politieagenten aanwezig in en rondom de hal. De supporters van Duisburg moeten via een speciale ingang naar binnen, hun heen- en terugreis is onder begeleiding. Een keertje, als een aanvaller van Duisburg wordt weggestuurd na een knokpartijtje, wordt de stemming agressief. Bierbekers en andere objecten vliegen door de lucht. “Duisburg, zigeuners!”, wordt er gezongen. De stadionspeaker vraagt vervolgens een paar keer om het netjes te houden.

“Precies zulk gezang bedoelde ik. Dat is niet onschadelijk,” zegt Simon. “Je ziet hier vaak mensen met Thor-Steinar kleding (geassocieerd met neo-nazisme, red.) of expliciete neonazi-tatoeages. Ook een voormalig functionaris van de NPD is na twee tijdelijke stadionverboden weer regelmatig aanwezig.”

Voor de links georiënteerde Simon valt dit allemaal zwaar op de maag. Hij snapt het niet. “Laatst was ik bij een wedstrijd van Düsseldorf tegen Köln. Het hoogste niveau, een derby, tienduizend toeschouwers. Daar reden de supporters van beide teams samen in het openbaar vervoer en dronken ze bier met elkaar. Er was bijna geen politie bij. Maar hier in de derde divisie, met maximaal 3.000 toeschouwers, hebben we honderd agenten nodig om te zorgen dat supporters elkaar de kop niet inslaan.”

Een week na het duel met Duisburg spelen de Moskitos thuis tegen Herner EV. Voor de politie zijn de wedstrijden van de Moskitos tegen Herner risicowedstrijden. In november vorig jaar en januari van dit jaar kwam het al van vechtpartijen tussen de supportersgroepen. Dit keer vliegen de bierflesjes over en weer.

“We weten inmiddels wie de aanstichters zijn, houden hen in de gaten en handelen preventief,” zegt Christoph Wickhorst, woordvoerder van de Essense politie. Hij benadrukt dat de problemen van voetbalhooligans komen die een stadionverbod hebben en hun heil zoeken in het ijshockey. Over de banden met extreemrechtse groepen kan hij niks zeggen.

Simon kan er wel over meepraten. “Na een van mijn kritische artikelen hielden drie mannen in de hal me strak in de gaten. Ze gingen niet over tot actie, maar het was gewoon een dreigende situatie. Een andere keer droeg ik een trui met de tekst Refugees Welcome. Toen ben ik uitgescholden en bedreigd. De beveiliging moest ertussen komen om te voorkomen dat ik aangevallen werd.”

De clubleiding van de Moskitos liet bij navraag van VICE Sports weten zich nog niet verdiept te hebben in het thema. Herner EV wel, laat Klaus Picker, de woordvoerder van de club, weten. “Herner EV kent de eigen achterban zeer goed en volgt hen nauwlettend. Bij overtredingen wordt er direct een gesprek aangeknoopt, bij eventuele herhalingen leggen we straffen op.”

Na de berichten over geweld bij de laatste derby kwamen de Moskitos en Herner EV met een gezamenlijk statement, waarin ze zeiden dat de berichtgeving in de media te eentonig is en het om minderheden gaat die niet direct aan de clubs verbonden zijn. De teams zouden nauw samenwerken om het geweld de kop in te drukken. Picker benadrukt verder dat er een verbod geldt op het meebrengen van spandoeken met racistische, seksistische, provocatieve, beledigende of politiek-extremistische uitingen.

Maar dat zulke spandoeken verboden zijn in de ijshallen, wil niet zeggen dat het problematische gedeelte van de supportersgroepen niet zo handelt. Op dit moment is er nog geen consequente aanpak van het geweld, waardoor de overtreders in herhaling vallen. Aangezien het nu nog om een relatief klein groepje gaat, is het nu nog mogelijk voor de clubs om het probleem aan te pakken.

“De clubs handelen niet consequent omdat ze afhankelijk zijn van de kaartverkoop aan supporters,” legt Simon uit. “Ze kunnen het zich niet veroorloven om in een keer een groep van twintig mensen eruit te gooien met een stadionverbod. Maar dat zouden ze wel moeten doen.”

Tot het zover is, is er honderd man politie aanwezig bij potjes in de derde divisie van het Duitse ijshockey. Essen, Herne en Duisburg hebben zich allemaal geplaatst voor de play-offs, waardoor ze elkaar dit seizoen allemaal nog kunnen treffen. Via die play-offs hopen ze de weg naar boven in te zetten, richting die eerste divisie, waar het er een stukje vriendelijker aan toe gaat.

—

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.