De Turkse club die met hulp van Erdoğan de Süper Lig verovert
Foto: imago

FYI.

This story is over 5 years old.

Sport

De Turkse club die met hulp van Erdoğan de Süper Lig verovert

Istanbul staat weer bovenaan in de Turkse competitie.

Dit keer is het echter niet Galatasaray, Fenerbahçe of Beşiktaş, maar Istanbul Başakşehir – een club die de meeste voetbalfans buiten Turkije waarschijnlijk weinig zal zeggen. De club uit de gelijknamige wijk heeft dit seizoen gewonnen van Gala en Fener, de twee grootste Turkse clubs. Wie nu denkt dat de club na al dit succes meer toeschouwers trekt, vergist zich. Gemiddeld bezoeken er zo’n 2500 mensen de thuiswedstrijden van Başakşehir.

Advertentie

Dat kan een voordeel zijn in de strijd om de titel. Harald Aumeier, een expert in het Turkse voetbal die er al jaren een blog over bijhoudt, legde aan ons uit hoe dat zit. Hij vertelde wat voor voordelen het heeft als je als club goede contacten hebt met president Erdoğan en de regeringspartij. Maandagavond versloeg Istanbul Başakşehir FK thuis in hun Fatih Terim Stadion met 2-1 Çaykur Rizespor, waardoor ze Beşiktaş vervingen als koploper van de competitie.

Başakşehir heette een paar jaar geleden nog Büyükşehir. Toen verhuisden ze naar het het stadsdeel Başakşehir, en begon het succesverhaal. Oorspronkelijk was het de club van de gemeente, en werd het ook door de gemeente gefinancierd. Vanzelfsprekend was de invloed op de club van de regeringspartij AKP heel groot – en dat is het nog steeds.

De voorzitter van de club is bijvoorbeeld lid van de AKP, terwijl zijn vrouw verre familie van Erdoğan is. Het resulteert in uitstekende contacten tussen de club en de politiek. Ook de hoofdsponsor, ziekenhuisketen Medipol, heeft haar aandeel. Het is een privébedrijf, maar ook zij hebben een sterke connectie met de overheid. Bij openingen van nieuwe klinieken komt Erdoğan vaak even kijken.

Ik vroeg Aumeier hoe ‘regeringscontacten’ een voetbalclub precies helpen in de praktijk. “De staat helpt de club niet direct. Maar in het geval van een nieuwbouw aan het stadion wordt dat voor een groot deel bijvoorbeeld met staatsgeld gefinancierd. Dat gebeurt echter niet alleen bij clubs die dicht bij de AKP staan, maar ook met bijvoorbeeld Galatasaray of Beşiktaş.”

Advertentie

Maar Başakşehir kan daarnaast nog rekenen op meer structurele ondersteuning van de AKP. Zo kunnen ze bij problemen via een korte (lees: onbureaucratische) weg rekenen op hulp van de partij. Aumeier geeft een voorbeeld: “Başakşehir heeft drie relatief moderne trainingscomplexen, wat goed is voor het Turkse voetbal. Als deze door slecht weer of iets anders niet meer bespeelbaar zijn, kunnen ze – sneller dan Fener, Gala en Beşiktaş – van de stad hulp krijgen.”

En als de stad even niet kan bijschieten, zal de wijk de club helpen. Natuurlijk zijn ze niet zonder reden verhuisd naar dit gedeelte van Istanbul. In Başakşehir is het merendeel van de bevolking voor de AKP. Bij de laatste verkiezingen kwam de regeringspartij over de vijftig procent. En dat zie je terug in het stadion en bij de toeschouwers. Het stadion – een twee jaar oud modern gebouw met plaats voor ongeveer zeventienduizend toeschouwers –heeft de mooie naam “Başakşehir Fatih Terim Stadı”. Fatih Terim is de Turkse bondscoach en staat volgens Aumeier niet bepaald bekend als kritisch op de regering. En als je je afvraagt waarom het stadion zo’n kleine capaciteit heeft gekregen: bij de laatste thuiswedstrijden zijn er gemiddeld minder dan drieduizend fans aanwezig geweest.

Maar waar komt de doorsnee fan van de competitieleider dan vandaan?

fHet stadion kort voor de wedstrijd tegen Fenerbahçe. (Foto: imago)

Aumeier legt uit dat het publiek heel homogeen is. De meeste fans zijn grote Erdoğan-aanhangers en AKP-leden. Het zijn ook vooral jonge mannen die met de AKP zijn opgegroeid of zelfs leden van de jeugdorganisatie van de partij zijn. Voor de verhuizing was dat heel anders. Er was een kleine supportersgroep die zich ook buiten Istanbul geliefd maakte met zelfspottende kunst. Ze zongen liedjes als “we zijn de kleinste fangroep ter wereld van de onbelangrijkste club ter wereld”. Maar toen de club verhuisde, nam de fangroep ook afscheid van hun onbelangrijke club.

Advertentie

Een andere eigenschap die de weinige fans van Başakşehir beschrijft is dat veel supporters streng gelovig zijn. Bij iedere club vind je streng religieuze fans, maar bij Başakşehir zijn ze in de meerderheid. Zo was het misschien geen toeval dat de minuut stilte voor de aanslagen in Parijs in het Fatih-Terim-Stadion met gefluit en Allahu-Akbar-geroep werd beantwoord. De nieuwe supportersgroep heet toepasselijk “1453 Başakşehir”. 1453 was het jaar dat Istanbul werd bevrijd van de christenen. De groep symboliseert een vorm van revanche en patriottisme. Overigens zijn fangroepen met zo’n historische lading typisch voor clubs die dicht bij de AKP staan, vertelt Aumeier mij.

Hij legt uit dat de lage opkomst van supporters bij Başakşehirs uiteindelijk een voordeel is in de competitie. Als je een slecht gevuld stadion hebt, krijg je natuurlijk weinig aanmoediging, maar er is ook veel minder druk om voor de fans te presteren. Die lage druk zorgt er volgens Aumeier voor dat de kritische Turkse pers de club in de schaduw houdt van de drie grote clubs. In praktijk houdt dat in dat trainer Avcı en zijn elftal ongestoord kunnen trainen en spelen.

Er wordt daarom weinig over de club geschreven en er worden nauwelijks geruchten in de wereld gegooid – terwijl Fenerbahçe en andere club daar wel veel last van hebben. Iedere dag wordt er wel een nieuw transfergerucht de wereld in geslingerd. Zij hebben in de nationale kranten meestal een pagina voor zichzelf, terwijl alle andere clubs op een pagina worden gepropt. Toch is dat niet zo gek als het klinkt. Volgens transfermarkt.de heeft het elftal van Fenerbahçe een waarde van 158 miljoen euro. Ook Galatasaray en Beşiktaş komen over de honderd miljoen euro. Başakşehir moet het doen met een waarde van rond de 57 miljoen euro, waarmee ze op plek vijf komen achter Tabzonspor.

Advertentie

Maar ondanks dat Başakşehir minder waard zou zijn, lijden ze er niet onder. Het kleine aantal supporters heeft namelijk weinig impact op hun financiën, dankzij de invoering van een fankaart: de Passolig. Volgens Aumeier garandeert de persoonlijke fankaart een vast inkomen voor de club, onafhankelijk van de toeschouwersaantallen.

In seizoen 2012/13 kwamen er nog 3,5 miljoen toeschouwers naar de stadions. In het afgelopen seizoen waren dat er nog maar 2,6 miljoen. De supporterscultuur in Turkije is op veel plekken ingestort. Zelfs bij de thuiswedstrijden van Fenerbahçe komen ondertussen minder dan tienduizend toeschouwers.

Dit vacuum kan in de toekomst door Başakşehir gevuld worden, denkt Aumeier. Vooral als het de club – of een andere onverwachte club – in de komende jaren lukt om kampioen te worden. Maar wat zou er gebeuren als de politieke situatie in Turkije verandert? Zullen de clubs die dicht bij de AKP plotseling degraderen?

Aumeier ziet dat als heel onwaarschijnlijk, omdat clubs als Başakşehir al grote economische steun krijgen (van Medipol bijvoorbeeld). Ook hebben de eerste regeringsjaren onder de AKP voor grote economische groei gezorgd. Bedrijven hebben daarvan geprofiteerd en konden op hun beurt de voetbalclubs weer sponsoren. Die goede contacten zouden bij een regeringswissel intact blijven.

En waarom bemoeit de AKP zich eigenlijk met voetbal, en waarom focussen ze op kleinere clubs als Başakşehir? “Omdat de AKP het niet gelukt was om de drie grote clubs uit Istanbul tot satellietclub te maken,” legt Aumeier uit. Daarvoor zijn de clubs te groot. Ze hebben te veel leden en ook te veel fans die totaal niet homogeen zijn. Zo werd Erdoğan bij de opening van het stadion van Galatasaray met een fluitconcert ontvangen.”

Clubs als Başakşehir krijgen veel kritiek van andere Turkse voetbalfans. Net als RB Leipzig worden ze gezien als oneerlijke concurrentie door hun sponsors en politieke connecties. Daarbij zijn de fans bang dat de traditionele drie clubs hun monopoliepositie verliezen. Al veertig jaar verdelen ze de titel, maar ze worden nu plotseling ingehaald door teams als Başakşehir, die een eigen jeugdopleiding hebben opgebouwd.

Maar kan Başakşehir de titel gaan pakken? “De club heeft dit seizoen clubs als Fenerbahçe en Beşiktaş verslagen, dus ik vertrouw ze ook wel de titel toe. Want Başakşehir heeft het grote voordeel dat ze onder de radar blijven en ongestoord kunnen trainen.”

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.