Maar dan heb je het mis. Waar op het veld het zweet, testosteron en gescheld de overhand hebben, zien we elk weekend op de tribunes uitingen van supporterscultuur, die zonder overdrijving kunst genoemd moeten worden. Dat bevestigt een kunsthistoricus ons, dus dan is het zo.Franck Berteau is niet alleen een groot voetbalsupporter, maar ook schrijver van de Franse voetbalbijbel Dictionnaire des supporters: côté tribunes. Over de vraag of supportersdoeken en choreo’s kunst zijn, is hij duidelijk. Voor hem zijn het “echt artistieke uitdrukkingen, omdat ze niet geïmproviseerd zijn en echt iets uitbeelden, namelijk clubliefde. Er zijn veel verschillende materialen voor nodig en men moet er veel tijd en moeite in steken. Dat gaat net zoals bij andere kunstwerken in bijvoorbeeld de schilderkunst, literatuur of fotografie. Zonder vakkennis lukt dit niet. We hebben het over mensen die hier soms wekenlang, dag in dag uit, mee bezig zijn en concepten bedenken.”
Advertentie
Een choreo van Inter voor de derby tegen Milan.
Want voordat wij vanaf de bank of in het stadion kunnen genieten van een choreo, zijn er anderen die lang en hard nagedacht hebben over de actie. Wat daarvoor nodig is? “Je moet er ook een beetje gek voor zijn,” vertelt Romain, lid van de Ultramarines, een ultragroep van Girondins Bordeaux. Wat hij zegt is niet zo verrassend. Kunstenaars zijn vaak ook een beetje gek. Romain legt uit hoe hij te werk gaat: “Drie weken geleden zaten we voor het eerst bijeen om te denken hoe we ons dertigjarig bestaan gingen uiten. We begonnen met schetsen op een groot wit vel papier. Tijdens een brainstorm krassen we vaak de hele boel door als het niks wordt, om weer helemaal opnieuw te beginnen. Stukje bij beetje verbeteren we het werk.
Een choreo van Standard Luik voor de wedstrijd tegen Zulte Waregem.
Je hoeft maar naar het werkgerei voor choreos (papier, stiften, penselen, verf, lijm, scharen, doeken) te kijken om de gelijkenis met beeldende kunstenaars en schilders te zien. “Je kunt het vergelijken met bepaalde kunststromingen, zoals streetart,” zegt Franck. “Het gaat hier om groepen die als eenheid functioneren, met eigen codes, waarden en vakkennis.” Romain van de Ultramarines voegt daar aan toe: “Bij de term ultras denken veel mensen aan supporters zonder shirt die de hele wedstrijd met hun rug naar het veld staan. Het sociale, culturele en artistieke element wordt vaak genegeerd.”Een ander element uit de kunstwereld dat je ook terugziet in de supporterswereld is de kritiek. Als ultras hun werk uiteindelijk presenteren aan de wereld accepteren ze, net zoals kunstenaars dat ook moeten doen, het feit dat het werk kritisch bekeken en beoordeeld zal worden door anderen. Een goed gelukte choreo kan in de wereld van ultras respect opleveren, maar een mislukte choreo levert net zo goed een shitstorm op het internet op. Daarom nemen ultras hun werk serieus. “Dagen, weken, soms maanden werkt men aan een actie die uiteindelijk nog geen vijf minuten te zien is,” zegt Bastien Poupat, redacteur van voetbalsite La Grinta.
Advertentie
De Amsterdam Arena na de dood van Johan Cruijff. (Foto: Proshots)
Om dieper in de parallellen tussen kunst en supportersacties te duiken spraken we met Mélanie Gentil. Zij is kunsthistoricus en schreef het boek Art and Football. “Je kunt choreos met schilderijen vergelijken,” zegt zij. “Met mijn ogen als kunsthistoricus en mijn gevoel voor het visuele heb ik supporterschoreos wel eens vergeleken met de kunststroming die het divisionisme of pointillisme wordt genoemd. Daar zitten interessante parallellen tussen. Het werk van kunstenaar Georges Seurat bestond bijvoorbeeld uit allemaal kleine, mozaïek-achtige spatten kleur. Hoe dichter je bij die kunstwerken staat, hoe minder je ervan begrijpt. Bij het verpixelde werk van Chuck Close zie je ook pas de afbeelding als je er verder vanaf gaat staan.”Maar zonder het zelf te beseffen neemt de moderne kunst ook steeds vaker een fundamenteel element van choreos over: een korte houdbaarheidsdatum. “Een choreo belichaamt het principe van een momentopname, wat eerder niet bestond in de kunstwereld maar steeds vaker gebeurt,” legt Mélanie uit. “Eerst was kunst alleen iets wat je in een museum of galerie hangt. Nu is het vaak meer een beleving waar je bij moet zijn, iets wat één keer gebeurt, in plaats van iets wat honderd jaar kan blijven hangen.”—Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.