Het leven van Eelco Schattorie als voetbaltrainer tussen de sjeiks

‘De parel van het Midden-Oosten’ is al jarenlang de thuisbasis van de 45-jarige Limburger en zijn gezin. Vanuit Oman zoekt Schattorie nu naar een nieuwe klus als voetbaltrainer.

De coach is sinds 2002 op avontuur. Na twaalf seizoenen bij VVV-Venlo als jeugd-, assistent- en interimtrainer ging Schattorie samen met coach Jan Versleijen naar de Verenigde Arabische Emiraten. Sindsdien werkte Schattorie als hoofdtrainer, hoofd opleidingen en assistent-trainer in het Midden-Oosten, India en Afrika. Afgelopen seizoen werkte hij bij Ettifaq in Saoedi-Arabië. We spraken Schattorie via Skype over zijn avonturen als trainer.

VICE Sports: Hoi Eelco, waarom ben je na 2002 blijven hangen in het Midden-Oosten?
Eelco Schattorie: Ik heb hier mijn vrouw leren kennen. Ze is Egyptisch. De liefde werkt hier trouwens heel anders. In Nederland word je verliefd, dan ga je samenwonen en trouwen. Hier gaat dat niet. Eerst trouwen, dan pas samenwonen. Ze was gelukkig een goede keuze.

Hoe is het om in het Midden-Oosten te werken?
Het is een heel avontuur. Je moet vooral werken onder mindere omstandigheden. Niet financieel, maar organisatorisch is het vaak een wanorde. Je moet flexibel en geduldig zijn. Als je vasthoudt aan Nederlandse principes, ben je kansloos. Iedere dag sta je weer voor verrassingen.

Kan je daar een voorbeeld van geven?
Toen ik voor het eerst in Saoedi-Arabië werkte, wilde mijn technische staf en ik een speler wisselen. Maar die speler mocht van de scheidsrechter niet het veld op. En waarom? Zijn haar was niet fatsoenlijk geknipt aan de zijkanten. Het mocht niet kortgeschoren zijn. Inmiddels zijn die regels iets flexibeler geworden, maar nog steeds moet je er altijd fatsoenlijk uitzien. Bij de kleedkamer hing afgelopen seizoen dus een poster met haarstijlen die geoorloofd zijn. Tatoeages moeten ook verborgen worden. Niet alleen in het voetbalveld. Westerlingen met een tatoeage worden er in een winkelcentrum gewoon uit gezet.

Je hebt natuurlijk met sjeiks te maken. Hoe werkt dat als trainer?
Daarmee moet je heel goed contact hebben, anders overleef je het niet. Er worden wel verantwoordelijkheden aan iemand gegeven, maar de sjeik beslist uiteindelijk. Zeker voor spelersaankopen en renovaties moet je bij de sjeik zijn. Mensen verschuilen zich ook allemaal achter de uitdrukking “insjallah”. Als God het wil. Als ik voor morgenvroeg een afspraak om 9 uur maak, zeggen ze: “Insjallah”. Alsof God beslist of die meeting doorgaat. Maar zij redeneren: er is altijd een mogelijkheid dat ik me verslaap.

Bijzondere mensen, die sjeiks?
Zeker. Na het seizoen bij Al-Shaab werden Jan en ik uitgenodigd door de sjeik, om bij hem thuis te eten, gedag te zeggen. Na het eten stond hij op en zei: laten we even een rondje lopen door mijn dierentuin. Had hij gewoon wilde dieren in zijn achtertuin. Een leeuw bijvoorbeeld. Het was nog wel even de vraag of dat beest zou overleven in die hitte, maar daar maakte de sjeik zich geen zorgen om. Krankzinnig natuurlijk.

Klopt het dat de houdbaarheidsdatum van een coach in het Midden-Oosten extreem kort is?
Ik heb in Oman bij Fanja gewerkt. Vanaf augustus tot en maart waren we ongeslagen. In de finale van de play-offs verloren we één wedstrijd, de enige in het seizoen. Toen mijn vrouw me oppikte van het vliegveld hoorde ik dat ik was ontslagen. Ik werd slachtoffer van mijn eigen succes. Met een collega had ik die club opgebouwd, maar die mensen dachten dat ze FC Barcelona waren. Als je twee keer verliest, kun je zomaar ontslagen worden. Maar bij het nationale team van Oman heeft vier jaar dezelfde coach gezeten zonder dat hij succes had. Wat niet logisch is, is hier juist logisch. Wat logisch is, is hier niet logisch.

In Bahrein, bij mijn eerste job als hoofdcoach, werd ik na de eerste competitiewedstrijd ontslagen. Niet alleen vanwege het resultaat, maar ik wilde een speler die door de teammanager werd aangedragen niet hebben. Hij zou daar een flinke commissie op pakken. Het was een beginnersfout die veel coaches maken in het Midden-Oosten. Je moet slim zijn in de omgang met mensen bij de club.

In Nederland hebben sommigen kritiek op Bert van Marwijk, omdat hij werkte in een land waar de mensenrechten worden geschonden. Hoe kijk jij tegen die discussie aan?
Ik begrijp het. Johan Derksen gaat daar bijvoorbeeld heel ver in. Ik kan hem ook gedeeltelijk volgen. Maar uiteindelijk draait alles om geld verdienen. Ook in zijn leven zal hij keuzes hebben gemaakt vanwege het geld. Als jij nu gevraagd wordt om in Saoedi-Arabië journalist te worden voor 1 miljoen dollar per jaar, ga je ook.

Bedenk ook dat de waarheid altijd 20 tot 30 procent anders is dan in verhalen wordt geschetst. Ja, de doodstraf bestaat er nog. Mensen worden publiekelijk ter dood veroordeeld. Maar ook dat land is aan het veranderen. De mensen waar ik mee te maken had, waren heel modern. Open-minded. Ik kon zelfs met ze over seks praten. Ik vind niet dat je over een land kunt praten als je er nog nooit bent geweest.

Heb jij je ooit onveilig gevoeld in Saoedi-Arabië?
Eén keer. Na het seizoen 2003/2004 besloten Jan en ik niet terug te gaan naar Saoedi-Arabië. Toen we even terug waren in Nederland werd er een grote terroristische aanslag gepleegd op de compound waar wij zaten. Een Engelsman werd achter de auto gebonden en door de straten gereden. Er waren in die tijd nog veel militaire checkpoints. Inmiddels is het land totaal veranderd. Het is niet meer te vergelijken met vijftien jaar geleden. Maar religie zet nog altijd de toon. Het zal nog jaren duren voordat vrouwen bijvoorbeeld auto mogen rijden.

Sinds 2010 sta ik wel op de zwarte lijst van Saoedi-Arabië. De club Al-Khaleej was vergeten mijn verblijfsvergunning te verlengen. Daardoor was ik plotseling illegaal, zonder dat ik het wist. Toen ik het land uit wilde, moest de club veel geld betalen. Ik blijf voor altijd op die lijst, ook al heb ik niks gedaan. Op het vliegveld word ik aangehouden en duurt alles minimaal een half uur langer voordat ik verder kan. Alleen als je iemand kent, kun je wat sneller door. Wasta, noemen ze dat. Het draait om connecties. Bij zoiets als een parkeerbon werkt het ook zo. Als je een boete krijgt en een bekende agent belt, is de parkeerbon ineens verdwenen. Ik ben daar niet goed in, maar als voetbalcoach wordt het je aangereikt.

Verlang je op dat soort momenten niet terug naar Nederland?
Ik zou graag een keer in Europa aan de slag willen. Maar het is moeilijk, omdat ik zal zo lang weg ben. En het Midden-Oosten wordt toch als minder aansprekend gezien. Terwijl ik veel ervaring heb, goede referenties. Ik heb wel een keer gesolliciteerd bij Go Ahead Eagles, als hoofd opleidingen en coach van het beloftenteam. Het leek me een goede stap. Maar ik zou tussen de 2.000 en 3.000 euro bruto per maand verdienen. Minder verdienen vind ik niet erg, maar dat sloeg nergens op.

Je bent vast wat anders gewend in het Midden-Oosten.
Zeker, je betaalt hier geen belasting hè. En benzine is bijna goedkoper dan water. Voor maximaal 15 euro gooi ik mijn auto vol. Het leven is goedkoper. Ik heb een fantastisch mooi huis, een goede auto – al geef ik daar weinig om. Mijn vrouw is meer een autoliefhebber. Toen ik in Ghana werkte, heeft ze achter mijn rug om een mooie auto gekocht.

Hoe was het om in Ghana te werken?
Ik werkte bij de academy van Red Bull als hoofdcoach. Het doel was om jongens in het eerste team van Red Bull Salzburg te krijgen. Dat is een van mijn mooiste ervaringen in het voetbal. De vooruitgang was gigantisch en de wil om te winnen is nergens zo groot. Die jongens kwamen allemaal van de straat, hadden niks. Dan zei ik bijvoorbeeld voor een trainingspartijtje: de winnaar krijgt een pen. Dan sloegen ze elkaar bijna dood daarvoor. De blijdschap en liefde in de ogen als we wonnen heb ik nooit meer ergens gezien.

De harmonie was ook geweldig. Iedere maandagmorgen kwamen alle spelers midden op het veld samen. Dan gingen ze bidden, zingen, dansen. Christenen en moslims door elkaar. Ze gaven elkaar de ruimte, er was geen haat. Prachtig. Voor iedere wedstrijd vroegen ze ook steun aan god. Dan stonden ze te zweten. Een warming-up was eigenlijk niet meer nodig.

Ben je zelf gelovig?
Ik weet het niet. In het Midden-Oosten vragen ze altijd meteen of ik moslim ben. Mensen hier zijn heel strikt. Ik geef altijd eerlijk antwoord en zeg dat ik leef volgens het principe ‘wees goed voor andere mensen’. Dat wordt altijd gerespecteerd. Je moet je hier gewoon normaal gedragen, dan is er niks aan de hand.

Als ik geen baan heb of me misdraag, dan moet ik het land uit. Zo simpel werkt het. Waarom zou dat in Nederland niet zo kunnen zijn? Daar heb ik moeite mee. Als je je niet kunt mengen in de maatschappij, waarom zou je dan blijven? Hier werkt dat prima. Ik pas me netjes aan, leef hier met veel plezier, heb veel vrienden. Maar de regering is wel duidelijk: als je geen baan hebt, vlieg je het land uit. Ik heb nu een huis in een gebied waardoor ik automatisch recht heb op een verblijfsvergunning.

Vanaf 2012 heb je ook nog drie jaar in India gewerkt. Hoe was dat?
Ik werkte er bij Prayag United, het Manchester City van India. In het tweede seizoen werd de club ineens opgeheven, omdat de sponsor betrokken was bij criminele activiteiten. Nooit wat van gemerkt. De voorzitter was een topgozer. Hij heeft uit eigen zak nog twee maanden de salarissen betaald. Daarna heb ik nog gewerkt bij East Bengal, in Calcutta. We speelden soms in een van de grootste stadions van de wereld, Salt Lake Stadium. Daar kunnen tussen de 80.000 en 100.000 mensen in.

Maar we kwamen ook in de middle of nowhere. Bijvoorbeeld voor de wedstrijd tegen Pailan Arrows. De weg er naartoe was lang en vol kuilen, en het regenseizoen was begonnen. Het was een verschrikkelijke rit. Tijdens de wedstrijd viel ineens een speler flauw, en zo’n hele oude ambulance kwam het veld op. Maar toen moesten ze ook nog die hele weg terug. Dat beeld kreeg ik tijdens de wedstrijd maar niet van mijn netvlies. Hoe die speler stuiterend in die ambulance terug werd gebracht.

Wat kun je zeggen over het niveau in de landen waar je gewerkt hebt?
Tijdens een interview in India heb ik weleens geroepen: er zijn hier 1,3 miljard mensen, ik weet zeker dat hier een Messi loopt. Talent loopt overal. Het hangt alleen af van de infrastructuur. Maar talenten groeien in de meeste landen niet op in een profomgeving. Daardoor loopt er maar één profvoetballer uit het Midden-Oosten in Europa, Al-Habsi. Die keeper.

Je hebt hier dus ook altijd een paar buitenlanders nodig om het verschil te maken. In Qatar, de Emiraten, Saoedi-Arabië zijn ze inmiddels wel iets verder. De accommodaties zijn goed, er staan fantastische stadions. De jeugd wordt beter opgeleid. Maar in Oman duurt de competitie slechts vier, vijf maanden. De rest van het jaar wordt er niks gedaan. Dan kom je dus nooit vooruit.

Alle landen waar je gewerkt hebt hebben één ding gemeen: het kan er heel warm zijn. Is dat lastig, die hitte?Het is moeilijk om twee keer per dag te trainen. In het Midden-Oosten is de cultuur ook heel anders. Spelers slapen vanwege de hitte de hele morgen en leven tot in de nacht. Bij Ettifaq, mijn laatste club, zat voor mij een coach uit Spanje die dat probeerde te veranderen. Twee keer trainen, vroeg beginnen. Kansloos. Het was het begin van zijn einde.

Hoe kijk je dan aan tegen het WK in Qatar in 2022?
Het WK moet een feest zijn. Ik ben benieuwd of mensen tegen die tijd daar überhaupt mogen feesten. Ik zie dat eerlijk gezegd niet gebeuren. Feestvieren, uit je dak gaan. Het is niet toegestaan. Je verstoort dan de orde. En die stadions met airco vind ik eerlijk gezegd ook onzin. Het is geldverspilling. Daar kun je veel betere dingen mee doen.

Je hebt inmiddels in zes verschillende landen gewerkt en veel van de wereld gezien. Waar zou je nog willen werken?
Amerika staat bovenaan mijn lijstje. Daar zou ik heel graag eens werken. De sportmentaliteit is er fantastisch. Ze zijn keihard naar elkaar, doen alles om het hoogste te bereiken. Dat wil ik graag ervaren. Maar ik zou ook graag in Europa aan de slag gaan.

Ik heb deze zomer wel een aanbieding gekregen uit Oman, van Dhofar Club. De kampioen. Ik had twee gesprekken gehad met de president, de accommodatie bekeken. Alles was in orde, alleen het contract moest nog getekend worden. Toen ik naar huis was gevlogen, werd ik om twee uur ’s nachts gebeld, ze kozen toch voor een andere coach. Wat bleek? De president en vice-president liggen elkaar niet en hebben over alles ruzie. De club had vorig seizoen vijf coaches. Misschien is het maar goed dat het zo gelopen is. Ik had daar niet lang overleefd.

—

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.