Hoe de oorlog van Colombiaanse narcos leidde tot de dood van voetballer Andrés Escobar

Pers en supporters kruisigen de pineut altijd meteen, maar meestal keert de rust na een tijdje weer terug en kan de speler de fout vergeten, zonder dat het echt grote gevolgen heeft voor zijn leven.

In de tijd dat de narcos het Colombiaanse voetbal beheersten, ging het anders. Colombia werd in 1994 geteisterd door geweld en drugshandel. Kartels streden met elkaar om de macht in het land, terwijl paramilitaire eenheden voor een stortvloed aan moorden zorgden. De invloed van de drugshandel vond zijn weg naar het voetbalveld, waar kartels de dienst uitmaakten bij clubs. Internationals speelden soms voor geld privéwedstrijden voor bazen als Pablo Escobar.

Vlak voor het WK borrelde er een explosieve cocktail in Colombia. De verwachtingen van het land waren enorm voor het toernooi, omdat Colombia zich met een dikke 5-0 overwinning op de Argentinië had geplaatst voor het WK. De bevolking verwachte dat het varkentje op de eindronde ook wel even gewassen zou worden. Tegelijkertijd was het chaos in Medellín. Pablo Escobar werd in december 1993, een half jaar voor het WK, doodgeschoten en in de nasleep daarvan was een machtsvacuüm ontstaan. Verschillende kartels, paramilitaire groepen en de regering streden om de macht.

De situatie in Colombia was in 1994 niet normaal, dus de gevolgen van het eigen doelpunt van Andrés Escobar (geen familie van Pablo) tijdens het WK in de Verenigde Staten waren ook niet normaal. Andrés was destijds 27 jaar en had net een aanbieding van het grote AC Milan binnengekregen. Hij zou na het WK de slechte situatie van Colombia ontvluchten. Heel het land hield van hem. Hij was een verdediger, maar werd “de gentleman” genoemd door zijn nette en eerlijke manier van voetballen.

Maar de kansen van Andrés op een mooie toekomst werden bruut verstoord in de groepsfase van het WK. Tegen de Verenigde Staten strekte Andrés zijn been om een voorzet van links te onderscheppen, maar hij raakte de bal niet goed en schoot hem in het eigen doel. Colombia verloor daardoor met 2-1 van de gastheren en lag uit het toernooi.

Andrés schreef op 29 juni een open brief aan het Colombiaanse volk, waarin hij achteraf gezien een wrange uitspraak deed. “Het eigen doelpunt kan mijn periode van zeven jaar als international niet uitvlakken. Alsjeblieft, ik hoop dat jullie je respect voor mij kunnen behouden. Een dikke knuffel van mij voor iedereen die me heeft gesteund. Mijn leven eindigt hier niet.”

Na de wedstrijd gingen de geruchten dat Amerikaanse en Colombiaanse maffioso veel geld op de wedstrijd hadden ingezet. Colombia spelers zouden zelfs bedreigd zijn door Amerikanen om het resultaat te beïnvloeden, zo claimden sommigen. Media uit Medellín schreven juist dat Colombiaanse narcos veel geld in hadden gezet op een overwinning van hun nationale elftal. Dat geld hadden ze verloren door het eigen doelpunt van Andrés Escobar. De speler zelf zei dat hij in ieder geval niet omgekocht was.

Tien dagen na het eigen doelpunt besloot Andrés met een paar vrienden de bloempjes buiten te zetten in Medellín, de stad waar hij geboren en getogen was. Andrés wilde wat drinken om die vervelende eigen goal te vergeten. In de club die hij bezocht waren narcos aanwezig en riepen constant “Eigen goal, eigen goal!” naar Andrés. De voetballer had er na een tijdje genoeg van. Hij was gekomen om te relaxen, maar dat lukte niet op deze manier, dus hij liep de club uit. Op de parkeerplaats buiten riep een man vanuit een auto dat Andrés niet wist “met wie hij had lopen kloten”.

De man in de auto was Santiago Gallón, die destijds samen met zijn broer Pedron een drugskartel runde in Colombia. De broers hadden veel geld ingezet op een overwinning van Colombia op de Verenigde Staten. Humberto Muñoz, de chauffeur van Gallón, stapte uit de auto, liep op Andrés Escobar af en haalde de trekker zes keer over. “Bedankt voor de eigen goal”, werd er nog geroepen vanuit de auto, die daarna met gierende banden wegreed. Andrés stierf op het asfalt van de parkeerplaats.

Muñoz werd later opgepakt en veroordeeld tot een gevangenisstraf van 43 jaar. Hij weigerde zijn bazen op te geven en stond na elf jaar weer op vrije voeten, waardoor de familie van Andrés Escobar nog altijd het gevoel heeft dat deze zaak onrechtvaardig is behandeld. “Het probleem was dat we als land gewend geraakt waren aan een cultuur van maffioso,” zei aanklager Jesus Albeiro Yepes in 2014 over de zaak. “Ik weet zeker dat het hele Colombiaanse volk het liefst had gezien dat we de daders op straat hadden gelyncht, maar we kregen het niet voor elkaar.”

Andrés was voor die eigen goal een van de meest geliefde spelers in een gouden Colombiaanse generatie met voetballers als René Higuita en Carlos Valderrama. De dood van Andrés Escobar illustreert de totale controle die kartels destijds hadden in Colombia. Sterspeler Faustina Asprilla zei na de verloren wedstrijd tegen de Verenigde Staten: “Dit is niet het einde van de wereld.” Voor Andrés Escobar bleek dat helaas wel zo te zijn.

—

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.