Jerome Boateng staat symbool voor de Duitse strijd tegen racisme

Het gebeurde terwijl ik op de fiets zat richting de supermarkt. Een paar straten voor de supermarkt reed ik langs twee mannen. Ze waren Afrikaans, wat in deze context noemenswaardig is. Ik heb geen statistieken paraat, maar Heidelberg, de stad waar ik woon, is extreem wit. Zo wit dat mijn moeder, een blanke vrouw uit Minnesota, tijdens een bezoek in 2012 zei: “Mijn god, er zijn hier veel blanke mensen.” Een jaar of twee geleden begon daar verandering in te komen.

Afgelopen jaar alleen al ontving Duitsland meer dan een miljoen vluchtelingen, voornamelijk uit Syrië, maar ook uit andere landen uit Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Een paar duizend van hen zijn afgelopen zomer naar Heidelberg verplaatst, waar ze aan de rand van de stad wonen in oude barakken van het Amerikaanse leger (het hoofdkwartier van het Amerikaanse leger in Europa zat ooit in Heidelberg, maar ze vertrokken in 2012). Aan hun sandalen, slecht passende kleding en accent meende ik te kunnen zien dat de mannen langs wie ik fietste tot de vluchtelingen behoorden.

Terwijl ik de straat uit reed, kwam er een dikke blanke man de hoek om, met een rood aangelopen gezicht en een boze blik. “Wat?”, schreeuwde de Duitser naar de twee mannen. “Jullie denken dat jullie zo stoer zijn, waarom komen jullie niet hierheen om dat te bewijzen?” Terwijl de Duitser zijn jasje uittrok, lachten de twee mannen. Ze liepen door.

“You fucking n****s,” riep de man daarna in het Engels.

De winkel was om de hoek, achter de boze man, en toen ik daar aankwam, zag ik een groep mensen die het incident aanschouwden. Op twee bange jongetjes na, waren het allemaal blanke vrouwen. Ze waren boos. Niet op de vluchtelingen, maar op de man in het pak.

Ik kwam erachter dat de twee mannen in de supermarkt waren geweest, maar niks hadden gekocht. Toen ze naar buiten gingen, nam de man in het pak – die overigens niet in de winkel werkte – aan dat ze wat hadden gejat. Het groepje vrouwen zei hem dat hij een racistische eikel was en dat het niet verboden is om een winkel uit te lopen zonder iets te kopen.

Het is natuurlijk klote dat die man het gevoel had dat hij op klaarlichte dag racistische kreten en bedreigingen kon roepen richting een paar vluchtelingen. Ik kan me ook niet voorstellen dat dit de vluchtelingen een warm gevoel voor Duitsland bezorgde. Maar als omstander liep ik de winkel later uit met een goed gevoel. In Duitsland gaat het nieuws zo vaak over de mogelijke bedreiging die vluchtelingen vormen voor de samenleving, of de dreiging van extreemrechtse groeperingen die tegen de komst van vluchtelingen zijn. Maar hier stond een groep vrouwen, onbekenden van elkaar, die niet bang waren om een onbeschofte eikel tot de orde te roepen toen de situatie daar om vroeg.

Soms verbazen mensen je.

Terwijl dit incident zich voordeed bij mijn supermarkt, zocht de Duitse politicus Alexander Gauland, afgevaardigde van de anti-immigratie partij Alternative für Deutschland (AfD), een ander conflict op. In een interview met de Frankfurter AlgemeineZeitung begon Gauland over de Duitse international Jerome Boateng, wiens moeder Duits en vader Ghanees is.

“Men vindt hem een goede verdediger, maar ze willen hem niet als buurman hebben,” zei Gauland.

Interessant. Waarom zou dat zo zijn, meneer Gauland?

Dit statement van Gauland domineerde het Duitse nieuws zoals doorgaans alleen natuurrampen en, jawel, voetbal dat kunnen. Maar zelfs het voetbal verdween naar de achtergrond. Duitsland verloor thuis een oefenduel van Slowakije met 1-3, niet iets dat je wil hebben zo vlak voor een eindronde waarvoor je favoriet bent. Maar in plaats van te focussen op wat er mis ging met de ploeg, praatte men alleen maar over Gauland en Boateng.

Het feit dat Gauland zijn opmerking kon maken in een van de grootste kranten van Duitsland is een verontrustende indicatie voor de opkomst van anti-immigratie en extreemrechtse sentimenten in Duitsland. Net als de man die openlijk racisme uitte in Heidelberg. Mensen die dit gedrag zien, denken aan de nazi’s en maken zich dus zorgen.

Maar in de dagen die volgden, namen die zorgelijke gevoelens af. De donkere wolk werd minder onheilspellend. Sinds het interview met Gauland werd gepubliceerd, heeft hij kritiek gekregen van bijna iedereen in Duitsland. Ploeggenoten van Boateng uitten kritiek op de politicus, net als zijn buren en het hoofd van de Duitse voetbalbond. Zelfs de leider van AfD nam publiekelijk afstand van de woorden van Gauland.

Gauland veranderde binnen enkele seconden van een gesteunde racist in een paria. Het zal hem wel verbaasd hebben, want de tegenreactie had voor hem niet op een slechter moment kunnen komen. Het EK is begonnen en Boateng is prominent te zien op elke televisie in het land.

Het Duitse elftal is al lange tijd een symbool en spiegel voor de veranderende demografie van Duitsland. De selectie bevat veel spelers met een immigrantenachtergrond, maar ook jongens die Müller heten. Boateng speelt een belangrijke rol in de geschiedenis van het elftal, als de meest succesvolle zwarte voetbalspeler ooit uit Die Mannschaft.

Met zijn opmerking hervatte Gauland een nationaal gesprek over inclusiviteit en diversiteit als kracht en het belang van het bestrijden van racisme en intolerantie. Dat in tegenstelling tot publieke steun en het creëren van angst, wat Gauland meer politieke macht had opgeleverd.

Door zijn mond open te trekken, slaagde Gauland erin om het meest geliefde instituut van Duitsland – het nationale voetbalteam – een symbool te maken van alles waar hij en zijn AfD tegen zijn. Als Boateng het veld betreedt, speelt hij niet alleen voor Duitsland, maar ook voor de Afrikaanse vluchtelingen die door mijn buurman werden uitgescholden. En voor de miljoen andere vluchtelingen die door het land verspreid zijn.

Gauland is ondertussen doorgeslagen, door te roepen dat het Duitse elftal “niet langer Duits is.” Toch zullen hij en mijn racistische buurman de komende wedstrijd van Duitsland op het EK kijken, net als de rest van het land.

Ik ben benieuwd naar wat zij voelen als Duitsland wint.

—

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.