Nederlandse coaches gevangen in de Aziatische schaatscultuur
Foto's: VICE Sports

FYI.

This story is over 5 years old.

Sport

Nederlandse coaches gevangen in de Aziatische schaatscultuur

Nederland vs. rest van de wereld: 7-3.

Dat was de verdeling van de gouden medailles tijdens het schaatsen op de Olympische Spelen van Sochi. Nederlandse trainers moeten in Aziatische landen voor een ommekeer zorgen. Maar dat gaat niet zo soepel.

Dat Nederland een schaatsland is, is algemeen bekend. Niemand is zo gek op glijden over bevroren water als wij. In grote delen van de wereld ligt de hele winter ijs, maar als er hier een dun vliesje ligt, valt gelijk het woord ‘Elfstedentocht’. Maar wat er in februari 2014 in Rusland gebeurde op de Olympische Spelen, hadden ook wij nog nooit meegemaakt. Van de 36 medailles in het langebaanschaatsen won Nederland er 23.

Advertentie

Na de Zomerspelen in Rio de Janeiro, staan in februari 2018 de Winterspelen op het programma in het Zuid-Koreaanse PyeongChang. Doordat het onderdeel massastart ook de olympische status heeft gekregen, is het aantal te verdelen plakken opgekrikt naar 42. Daarmee hoort onze volkssport bij de disciplines met de meeste mogelijkheden op eremetaal. Van die ruim veertig plakken wil het gastland er toch een groter aantal binnen de landsgrenzen houden dan de schamele twee (goud op de 500 meter voor vrouwen en zilver bij de team pursuit mannen) in 2014.

De man die daarvoor moest zorgen werd in 1973 geboren in het Groningse Appingedam: Erik Bouwman. Na een verdienstelijke schaatsloopbaan, waarin hij ook nog een aantal jaar voor Tsjechië uitkwam, maakte hij razendsnel de switch naar het trainersvak. Via commerciële teams en Jong Oranje wekte hij de interesse van de Koreaanse bond en met name van hoofdsponsor Samsung. Het is die laatste partij die uiteindelijk besluit dat Bouwman vanaf de zomer van 2014 de leiding moet krijgen over het Koreaanse schaatsen tot en met de Spelen in eigen land.

Het begon goed voor Bouwman in Zuid-Korea.

“Ik ben er eerst een week gaan kijken of ik het zag zitten,” zegt Bouwman vanuit zijn appartement in Seoul. Na gesprekken met de hoge bonzen binnen de Koreaanse sport besloot hij de stap te wagen en verhuisde hij naar de metropool. Met een hoofd vol ideeën over hoe hij van een land met enorme potentie op het gebied van schaatsen een succesmachine kon maken.

Advertentie

“Maar eigenlijk wist ik na twee maanden al hoe de vork in de steel zat. De hoofdsponsor was voor mijn komst, maar de schaatsbond zelf, plus de staf waar ik dagelijks mee moest werken, zag me het liefst zo snel mogelijk weer vertrekken.” De plannen en kennis van Bouwman werden niet omarmd, maar gezien als aanval op hun status. “Ik probeerde veranderingen aan te brengen in de beleving van de sport en de manier van trainen. Alleen waren ze daar niet van gediend. Zij waren bezig met politiek.”

In eenzelfde situatie kwam Arjen van der Veen vorig jaar terecht. Als 22-jarige student Communicatie ging hij de uitdaging aan om een jaar trainer te worden van een provinciaal team in de Chinese stad Changchun. Hij begon als schaatser bij iSkate, een Groningse schaatsorganisatie. Daar hebben drie Chinese schaatsers getraind, die vanwege de China Games werden teruggehaald naar hun eigen land. Zij hebben Van der Veen toen voorgedragen. “Ze zochten een jonge trainer. Ik bleek eigenlijk vijftien jaar te jong, maar de grote baas steunde mij. Die vertelde mijn assistenten dat ik vanaf dat moment de baas was. Maar naar zo’n vreemdeling van net twintig die de taal niet spreekt, luisterden ze niet.”

Arjen van der Veen voor een groep Chinese schaatsers.

De moeilijkheden voor Bouwman en Van der Veen worden veroorzaakt door het systeem waar de landen in werken. Schaatsers zijn in dienst van een universiteit of bedrijf. Als ze goed presteren, komen ze onder de bondscoach te trainen in het nationale team. Maar het salaris wordt nog wel overgemaakt door de instantie die op hun schaatspak staat. En naast de Nederlanders is er dan dus nog altijd een trainer die vanuit het team dingen roept naar de sporters. Ga je dan als jonge sporter, opgeleid onder een streng regime, het advies van je oude trainer in de wind slaan? In Azië doen ze dat niet.

Advertentie

Dat de instelling zo is bij trainers en sporters snapt Van der Veen wel. “In China kom je vanaf je tiende in een systeem als sporter. Alle opleiding stopt. Je gaat sporten en als je te oud bent word je trainer, maar je hebt helemaal geen opleiding. Je vertelt gewoon wat jouw trainer je ooit heeft gezegd. En dat gaat al generatie op generatie zo door. Dan kan ik komen praten over periodisering en energiesystemen, maar die mensen hebben geen idee. Die achterstand is gigantisch.”

Bouwman geeft minder snel op en geeft vrachtladingen aan presentaties over zijn werkwijze en plannen met de talentvolle groep schaatsers. “De bondsbestuurdersnemen het ter kennisgeving aan en zeggen dan: ‘Oké, dat werkt dus voor Nederlanders. Dat zegt niks over ons.’ En ze gaan weer verder op de oude manier. Om gek van te worden.”

Bouwman heeft een hoop voorbeelden over hoe hij werd tegengewerkt. Maar het meest sprekend is het verbod op wielrennen. “In Nederland zit iedere schaatser tientallen uren per week op de fiets. In Zuid-Korea werd me verboden dat als training op te nemen in het schema. Te gevaarlijk, wordt er dan gezegd. Ja, je moet in Seoul wel even oppassen. Maar in de buurt van het trainingscentrum heb je prachtige fietspaden.”

In China zijn ze ook niet gediend van trainen op de racefiets. “Ik heb dat ook geprobeerd,” zegt Van der Veen. “Ze zagen het belang er absoluut niet van in. En dan verzinnen ze allerlei redenen om het tegen te houden.”

Advertentie

Arjen van der Veen fietst met zijn groep Chinese schaatsers.

Bouwman denkt zelfs dat het schaatsers soms wordt opgedragen om niet tot het uiterste te gaan tijdens wedstrijden. Bijvoorbeeld kopman Seung Hoon Lee, de Koreaan die olympisch goud in zijn schoot geworpen kreeg nadat Sven Kramer de beroemde wisselfout maakte. Hij heeft nog veel contact met ‘Big John’, jarenlang de grote machthebber in het Koreaanse schaatsen. Hij werd aan de kant gezet nadat hij in opspraak kwam vanwege lijfstraffen tijdens de trainingen. De sponsor, Samsung, steunt hem niet meer, maar de mensen van de schaatsbond zien hem als godfather. Zo hebben veel schaatsers nog contact met hem, en Bouwman vermoedt dat hij sporters vroeg rustig aan te doen om zo de druk op Bouwman te vergroten. “Met Seung Hoon heb ik inmiddels een goede band opgebouwd. Samen hebben we een mooie route uitgezet die leidde naar de wereldtitel massastart.”

Van druk is bij Van der Veen geen sprake. Hij zit namelijk alweer in Nederland. “Ik had direct de afspraak gemaakt om het voor één jaar te doen. Langer wilde ik mijn studie niet stilleggen. Het ging om het delen van onze kennis en daarna ben ik weer naar Nederland vertrokken. Ergens wel jammer, want ik had het idee dat ik aan het einde eindelijk begon door te dringen tot de sporters.”

Bouwman begint elk voorjaar met frisse moed. Hij probeert met nieuwe plannen de mensen om hem heen te overtuigen om hem te steunen. “De tijd tikt. Over anderhalf jaar is het al zover. Mijn visie is dat we bij de Spelen in eigen land vier medailles kunnen winnen op de massastart en het team pursuit, en nog een aantal op de sprint. Maar dan moeten we daar wel op inzetten. En ik heb een meerjarenplan voor hoe we in 2022 ook op de lange afstanden mee kunnen doen. Alleen dat belandt gewoon ergens in een la.”

Advertentie

Het contract van Bouwman loopt tot na de Olympische Spelen, maar of hij er überhaupt deze zomer nog aan de slag gaat, is nog maar de vraag. “Kijk, met de sporters heb ik een klik, ik zou graag verder met ze willen. Alleen als ik bijna niets van mijn gewenste proces kan uitvoeren, houdt het een keer op.”

Mochten Bouwman en de Koreaanse Bond deze zomer besluiten dat het zinloos is om op deze manier verder te gaan, zou hij het betreuren, maar wel accepteren. “Ik ben hier gekomen om het af te maken, dus ik wil niet graag vertrekken. Al voel ik ook wel dat het steeds lastiger wordt.”

“Als ik vertrek, hoop ik dat mijn ideeën bij een aantal sporters blijven hangen. Dat ze hebben geleerd dat je niet zomaar hoeft te doen wat je trainer zegt ,maar dat ze in gesprek gaan over het schema.” Al doet hij hard zijn best, de Nederlandse schaatssport hoeft nog niet bang te zijn te verliezen van de Zuid-Koreanen. “Misschien komen al mijn plannen pas weer uit die la als ik weer in Nederland ben.”

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.