Robert Downey Jr. versloeg zijn eindeloze drugsverslaving met vechtsport

Het kan een nieuwe hobby zijn waarbij je wat leuke trucjes leert en nieuwe vrienden maakt. Voor de meer toegewijde leerling kan het je een doel in het leven geven, discipline leren of helpen om een carrière te vinden. Maar voor sommigen verandert vechtsport niet alleen hun leven, het kan hun leven zelfs redden. Robert Downey Jr., een geweldige maar geteisterde acteur, begon als kind al te experimenteren met drugs. Hij mocht van zijn vader al joints roken voordat hij tien jaar oud was. Maar hoe leuk dat ook klinkt, hij ging snel achteruit en begon steeds meer (soorten) drugs te gebruiken. De twintig jaar daarna was hij continu in gevecht met drugsverslaving, wat samenging met meerdere arrestaties, overtredingen van voorwaardelijke vrijlating en een celstraf van 180 dagen – allemaal als resultaat van zijn buitensporige drugsgebruik. Hij had bijna alles al geprobeerd om te stoppen, maar na meerdere gefaalde afkickpogingen kwam hij op het idee om aan Wing Chun te beginnen.

Robert hoopte dat Wing Chun, wat in Hollywood bekend staat als de vechtkunst waar Bruce Lee aan deed voordat hij Jeet Kune Do ontwikkelde, hem zou kunnen helpen om meer routine, focus en filosofie te ontwikkelen. Voor lessen stapte hij naar de oprichter van de Wing Chun Academy in Los Angeles: Eric Oram.

Oram twijfelde in het begin over de toewijding van de acteur. “Toen hij voor het eerst naar me toe kwam, wilden verzekeringsmaatschappijen hem niet eens meer verzekeren voor films. Hij kon dus geen enkele rol krijgen,” vertelde Oram aan Men’s Journal in 2011. “Ik vertelde hem daarom dat als hij niet zou komen opdagen, ik zijn tenen zou afhakken en aan hem zou voeren. Eerst ging het goed, maar uiteindelijk kwam hij een keer niet opdagen. Toen zei ik dat hij de lessen vanaf dat moment dus wel kon vergeten. Maar onmiddelijk belden een aantal producers mij op: ‘Hij zat in een vergadering met ons en had geen telefoon. Het is onze schuld. Laat alsjeblieft zijn tenen heel.’ Toen wist ik dat hij toegewijd genoeg was aan zichzelf en hij echt zijn leven probeerde om te gooien.”

“Robert was dag en nacht gefocust vanaf het moment dat we begonnen,” vertelt Oram. “De training eist ook een ultieme focus maar zijn hersenen konden dat gelukkig heel erg goed aan. Als je tijdens een gevecht ook maar eventjes ergens anders mee bezig bent, komt dat je duur te staan. Even jezelf een schouderklopje geven? Even denken aan je belastingaangifte? Je wordt gelijk gepakt.”

Blijkbaar hielp het Robert om telkens een klap of een schop te krijgen als hij afgeleid raakte. Waarschijnlijk creëerde het een soort pavlovreactie in zijn hersenen, waardoor hij zich ook in het dagelijks leven beter kon focussen.

Na een jaar trainen, zat Robert bij Oprah op de bank en praatte over de ongelooflijke verandering in zijn leven dankzij de Wing Chun- training. “De sport is gewoon… Ik kan niet eens beschrijven hoe erg het mijn focus en mijn drang om gezond te blijven heeft beïnvloed,” stotterde de filmster. “Het is een spirituele oefening die me weer een basis heeft gegeven. Het doel is om een idee van spiritueel vechtersschap te ontwikkelen, om respect voor je omgeving te krijgen en bereid te zijn om jezelf en je omgeving te beschermen als het nodig is.”

Hij leek allemaal levensinzichten gekregen te hebben, waardoor hij met net zo veel met vage termen gingen gooien en in clichés ging praten als zijn collega’s. Maar hij ging in ieder geval de goede kant op.

Na drie jaar trainen, vlak voordat hij zijn examen voor de lichtblauwe ‘sache’ (de op één na laagste band) moest afnemen, zat Downey bij de Late Show With David Letterman, waar hij ongeveer hetzelfde verhaal vertelde. “Ik ben heel erg toegewijd aan Wing Chun,” vertelde hij aan de gastheer, waarbij hij wat van zijn nieuwste trucjes liet zien. Hij gaf toe dat hij zich wat meer moest richten op het meditatie-aspect van Wing Chun, maar hij kon zich in ieder geval weer als een normaal tv-personage gedragen: grapjes maken, de gastheer uitdagen en een serieuze kant tonen. Maar de sport had meer voordelen.

Toen Downey weer rollen in actiefilms begon te accepteren, bijvoorbeeld in Sherlock Holmes en Iron Man, deed hij niet alleen zijn eigen stunts, maar hij gebruikte zelfs Wing Chun-technieken tijdens het stunten. “De choreografie van een filmgevecht heeft hele andere eisen,” zegt Oram. “Het gaat om focus, controle, timing en heel veel herhaling. Je moet elke stap in de choreografie onthouden, maar doen alsof alsof het voor het eerst gebeurt. Ik heb hem wat kleine dingen geleerd voor in de films, maar Robert doet echt zijn eigen ding in die filmgevechten. Als de camera op hem staat, komt alles ineens samen.”

Maar tegenwoordig doet hij minder stunts. Downey vertelde in een interview met Deadline dat hij meer op stuntmannen vertrouwt nu hij rond de vijftig is. “Toen ik mijn eigen botten hoorde kraken in Iron Man 3 kwam ik eindelijk uit de waas waar ik vijf jaar in had gezeten. Ik dacht eerst altijd: als het personage van Tony Stark van steiger kan springen zonder zijn enkel te slopen, dan kan ik dat ook. Als ik daar nu op terugkijk, ben ik verbaasd en een beetje beschaamd dat ik als man van middelbare leeftijd zo dacht. Ik denk er nu wel anders over.”

Maar ook op middelbare leeftijd doet hij nog steeds aan de fysieke en mentale training in Wing Chun en hij is nog altijd clean. Er gaat niks anders in dan af en toe een pijnstiller na een iets te heftige training.

Toen een schrijver van Men’s Health bij hem op bezoek ging in de dojo in 2011, gaf Downey hem het volgende advies: ‘Wees niet bang om er als een idioot uit te zien. Het is een beetje als in het leven: hoe minder zelfbewust je bent, hoe beter het werkt. En onthoud, heel veel ijs en pijnstillers achteraf. Vertrouw me maar.”

Daar ontstond de Robert Downey Jr. die wij vandaag de dag kennen. Een man met humor en vage uitspraken die zich binnen de context van de showbizz weet te onderscheiden als sympathiek persoon. Op het moment dat hij daar te veel over na gaat denken en op gaat reflecteren, krijgt hij een corrigerende tik van zijn trainer. Laten we dit bij alle onstabiele beroemdheden invoeren.

—

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.