Toen het Engelse voetbalelftal de Hitlergroet bracht
PA Images

FYI.

This story is over 5 years old.

Sport

Toen het Engelse voetbalelftal de Hitlergroet bracht

Op 30 september 1938 landde de Britse premier Neville Chamberlain op Heston Aerodrome, een voormalige luchthaven van Londen.

Hij kwam terug van een conferentie in München met Adolf Hitler en andere Europese staatshoofden. In zijn hand hield hij een vers getekend contract dat “vrede garandeert voor de toekomst,” zei Chamberlain. Het resultaat van de conferentie was het Verdrag van München, dat de annexatie van delen van Tsjecho-Slowakije door het Duitse nazi-regime tolereerde. Daarnaast was Chamberlain een niet-aanvalsverdrag met zijn Duitse tegenhanger overeengekomen.

Advertentie

Hitlers ambities met betrekking tot territoriale gebiedsuitbreiding vonden natuurlijk geen bevrediging in dit verdrag en minder dan een jaar later brak de Tweede Wereldoorlog uit. De verzoeningspolitiek van Chamberlain was mislukt, maar hij was zeker niet de enige die was gebogen voor de nazi-eisen.

Op 14 mei 1938, vier maanden vóór de ondertekening van het onheilspellende Verdrag van München, speelde het Engelse nationale voetbalelftal een vriendschappelijke wedstrijd tegen Duitsland in Berlijn. 110.000 toeschouwers waren getuige van een dubieuze politieke groet voor de eerste wedstrijd van de Europese tour van Engeland.

Nazi-leiders Hermann Göring, Rudolf Hess en Joseph Goebbels waren in het stadion, Hitler zelf was niet ter plaatse. Toen het Duitse volkslied werd gespeeld, tilden de Engelse spelers hun armen op om de Hitlergroet te brengen. Tot op de dag van vandaag – en met volledige kennis van de ideologie die het Duitse nazi-regime nastreefde – blijft dit een schokkend beeld.

Net als nu was politiek destijds onlosmakelijk verbonden met sport. De Engelse spelers kregen de opdracht om de Hitlergroet te brengen voor de wedstrijd rechtstreeks van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Later werd gemeld dat het team in eerste instantie weigerde om het advies van de Britse ambassadeur Sir Neville Henderson op te volgen. Stanley Rous, destijds secretaris van de FA en later voorzitter van de FIFA, droeg de vraag om de Hitlergroet over op het team, vanwege de Duits-Britse relaties.

Advertentie

Stanley Matthews – een van de doelpuntenmakers in de daaropvolgende 6-3 overwinning van Engeland op Duitsland – herinnert zich: “De Engelse spelers, waaronder ik, waren allemaal woedend en wilden het niet doen.”

“Eddie Hapgood, normaliter een gerespecteerde en nette aanvoerder, hief zijn vinger en zei dat degene die het verzoek op het team overbracht zijn Hitlergroet ergens kon steken waar de zon niet schijnt.”

Tenslotte lukte het Henderson alsnog om de spelers in te laten stemmen. Engeland versloeg Duitsland ruim met 6-3, maar een deel van de Britse pers liet verontwaardiging blijken.

Het is natuurlijk noodzakelijk om dit nazi-gebaar in de juiste context te zien. De spelers werden geïnstrueerd van bovenaf: de begroeting was geen spontaan of autonoom gebaar om steun aan nazi-Duitsland te laten zien. De spelers waren, net als tegenwoordig, niet zo goed geschoold op het gebied van internationale betrekkingen.

Daarnaast roept het beeld van de Hitlergroet nu veel meer negatieve gevoelens op dan in 1938. In die tijd was het een gebaar waarmee men de agressieve buitenlandse politiek van Duitsland associeerde, terwijl het nu direct verbonden is aan de ergste misdaden van het nazisme.

Men moet er ook rekening mee houden dat nazi’s niet in alle delen van de Britse bevolking afkeer opriepen, zeker niet in de toplaag. De Daily Mail en haar eigenaar, Lord Rothermere, waren openbare aanhangers van Hitlers partij; de hertog van Windsor sympathiseerde met de nazi’s (in een filmopname is te zien hoe hij de Hitlergroet bracht aan zijn nicht, vandaag de dag bekend als Queen Elizabeth II), en vele anderen uit de Britse upper-class waren nauw verbonden met vooraanstaande nazi’s, zoals de Mitford zusters uit een bekende Engelse aristocratenfamilie.

Geen van deze feiten maakt het minder schokkend om het team van Engeland de Hitlergroet te zien brengen. Maar het is belangrijk om de achtergrond van een van de meest walgelijke momenten uit de geschiedenis van het Engelse team te begrijpen.

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.