We spraken de anarchistische supporters van Beşiktas over Erdogan en de chaos in Turkije

De groep vormde de stuwende beweging in de golf van protest tegen president Recep Tayyip Erdogan. Maar drie jaar later stond dezelfde groep revolutionairen hoofdschuddend aan de zijlijn, toen een deel van het leger een mislukte coup pleegde.

Op vrijdagavond 15 juli 2016 zitten de meeste inwoners van de linkse wijk Beşiktas in Istanbul met een biertje op een terras. Alle telefoons gaan gelijktijdig af. Op de enorme televisies is normaal gezien een pot uit de Turkse Süper Lig te zien, maar nu flitsen er alleen maar beelden langs van Ankara in chaos. Turkije staat op zijn kop. Iets later schakelt het beeld naar Istanbul. De twee enorme bruggen, die de westelijke stad met het oostelijke gedeelte van de stad verbinden, zijn ingenomen door soldaten. Ongeloof trekt over de terrassen. Langzaam dringt het bij iedereen door dat er een militaire coup gaande is.

Op de facebookpagina Çarsi Herseye Karsi, dat veelzeggend te vertalen is als ‘Çarsi tegen alles’, staat later die vrijdagnacht geschreven: “Ga de straat niet op! Dit is geen spel.” Op de tv is inmiddels te zien hoe een hoop religieus-traditioneel geklede mannen massaal de straat op gaan. De volgende dag staat op de pagina van Çarsi: “Dus dit zijn de jongens die onze democratie beschermen? Laat ons niet lachen.” Maar de mannen van Çarsi blijven in de chaotische nacht van 15 juli thuis en kijken tandenknarsend toe hoe het opstandige deel van het leger hun grote vijand Erdogan onbedoeld als een volksbevrijder neerzet.

In juli 2013 ging het er voor Çarsi heel anders aan toe. De supportersgroep, met wortels in de wijk Beşiktas en een begrip in heel Istanbul, stond ook toen al in alles haaks op de ideologie van Erdogan. Sterker nog: er is bijna geen groter contrast te bedenken dan de verschillen tussen het pluralistische, seculaire en democratisch-anarchistische Çarsi en de opvattingen van Erdogan. Çarsi zou je misschien het beste kunnen omschrijven als het St. Pauli van Turkije: de groep is links, anarchistisch en anti-kapitalistisch. Om de ‘A’ in het woord Çarsi, dat in heel Ankara op muren is gekalkt, wordt bijna altijd een rondje getekend.

De rol die Çarsi speelde tijdens de Gezi-protesten is eigenlijk best bijzonder. Ze waren een van de eerste groepen die zich gewelddadig verzette tegen de politie en ze namen wekenlang het voortouw in de strijd. De groep was daarnaast belangrijk bij het tijdelijk verenigen van de supporterskernen van de drie grote voetbalclubs tegen Erdogan: Galatasaray, Fenerbahçe en natuurlijk Beşiktas zelf – hierover verscheen zelfs een film. De beelden van een groep jongens van Çarsi die op een gekaapte bulldozer door de straten van Istanbul scheurden gingen de hele wereld over.

Leden van Çarsi rijden tijdens de Gezi-protesten in een gekaapte bulldozer door Istanbul. (Foto: Gezginrocker)

De president liet hun acties natuurlijk niet zomaar gaan. Op dezelfde dag dat artsen die anti-Erdogan-betogers verzorgden werden gearresteerd, werden meerdere leidende figuren van Çarsi tot een soort huisarrest gedwongen. Ook lange tijd na de protesten deelde de AK-partij nog wel eens een plaagstootje uit. In november 2015 bouwde de gemeente nog ‘per ongeluk’ een houten muur om het enorme adelaarsbeeld op het centrale plein van Beşiktas, waardoor het beroemde symbool van Çarsi en de club volledig onzichtbaar was. Een paar dagen later werd de wand door bewoners van de wijk natuurlijk grotendeels weggebeukt.

Tijdens de Gezi-protesten ontwikkelde Çarsi zich dus tot een van de meest uitgesproken spreekbuizen van politiek links in Turkije. Een volksprotest was voor de supportersgroep niet heel anders dan de wekelijkse opstootjes met de Turkse politie. Bijna ieder weekend ligt Çarsi overhoop met de ordehandhavers van Erdogan, de ene week in het eigen Inönu-stadion, de andere week ergens tijdens een uitwedstrijd in het meer Erdogan-gezinde binnenland. Supporters van Beşiktas dragen traangas als parfum, zo zeggen ze zelf. Tijdens de Gezi Park-protesten was Çarsi ook een goed georganiseerd front, dat samen met de andere betogers voor hun democratische waarden vocht.

—-

In de nacht van vrijdag 15 juli ligt Çarsi-lid Hakan te slapen, ergens in de wijk Beşiktas. Rond elven schrikt hij wakker: “Ik was dronken en lag al in bed, toen ik opeens wakker schrok van het geluid van een F16 boven mijn huis die mijn ramen deed rinkelen. Ik ging snel naar buiten en zag mensen vechten. Ik snapte er niks van.” Waar Çarsi in juni 2013 dus onmiddellijk de handschoen oppakte, trokken de supporters zich nu terug. Een ander Çarsi-lid, Semih, legt uit waarom: “Ik ben bij een eerdere coup betrokken geweest; ik ben een politiek bewust man. Maar deze coup kon ik niet steunen. Het kwam namelijk niet uit de mensen, het volk.”

De Çarsi-leden balen van de coup. De dagen na 15 juli zijn de directe gevolgen overal te zien. Overal zagen ze fanatieke moslims in grote aantallen de straat gaan. “Het leger zou een leger van de mensen moeten zijn en de opkomst van het volk moeten steunen”, zegt Semih. “Maar deze stomme actie van het leger heeft bijgedragen aan het verharden van de politieke Islam in Turkije.”

—-

In de week na de mislukte coup gaan Erdogan-aanhangers in heel Turkije de straat op. Tijdens de staatsgreep waren ze even bang, maar toen een nog zichtbaar verwarde Erdogan via Facetime het volk toesprak, veranderde dat. Overal kwamen mannen hun huis uit. Met de Turkse vlag in de hand trokken zij richting de rebellerende soldaten en riepen verenigd: “God is groots”. Op zaterdagochtend was de angst weer weggetrokken. Het volk stond sterk.

De overheid werkt nu aan haar deel: een grote ‘schoonmaak’. Op dit moment zijn al meer dan 60.000 mensen geschorst of ontslagen vanuit verschillende overheidsfuncties, op verdenking van banden met de beweging van geestelijk leider Fethullah Gülen. Die beweging wordt verdacht achter de coup te zitten. Leraren verliezen hun klas, werkreizen van academici zijn geannuleerd en rechters van hun zaak afgehaald. In Turkije is de noodtoestand uitgeroepen, waardoor de overheid beslissingen kan maken zonder goedkeuring van het parlement.

Erdogan-aanhangers gaan in de week na de coup in heel Turkije de straat op. (Foto: Kim Deen)

In Beşiktas weten leden van Çarsi niet wat ze met de situatie aanmoeten. Voor zijn kapperszaak zit Mevlut met zijn vriend Semih te mokken om de slappe oppositie in hedendaags Turkije. Mevlut is een bekende in de buurt en binnen Çarsi. Hij heeft twee communistisch geïnspireerde boeken geschreven. “Iedereen heeft tegenwoordig een tv en een telefoon en die willen ze niet meer kwijt,” zegt Mevlut. “Onze samenleving is te kapitalistisch dus communisme bevredigd niet meer. Mensen geven niets meer om links, terwijl dat hun rechten juist zou kunnen beschermen.”

De mannen zijn sceptisch. Het huidige politiek links heeft zich niet verder ontwikkeld en is te verdeeld. ”We zijn als links bij voorbaat al verloren. We staan erbij en kijken ernaar. Tijdens een revolutie moet bloed vloeien. Als je die moed niet hebt als oppositie zul je het hier altijd verliezen.”

Aan de andere kant van de straat zit Deniz met haar vrienden voor haar gesloten café. De dag na de coup wilde ze het niet meer openen. ”We weten niet wat we moeten doen of hoe de toekomst voor ons in Turkije eruit gaat zien”, zegt ze. ”Iedereen hier heeft het idee dat er geen ruimte meer zal zijn voor andere geluiden in Turkije. We zijn bang.”

Deniz is niet de enige in Istanbul die bang is voor de huidige situatie. Ook de sterspeler van Beşiktas, spits Mario Gomez, is geschrokken van de gebeurtenissen van 15 juli. De Duitser, die Beşiktas vorig jaar met 26 doelpunten naar het eerste kampioenschap sinds 2009 schoot, wil Istanbul verlaten. Op zijn eigen site zegt hij dat de politieke situatie de exclusieve reden van zijn vertrek is.

Voor Çarsi als supportersgroep ligt het anders. Het voetballeven zal gewoon doorgaan. Voor het eerst in jaren wacht de Champions League en het competitieseizoen staat weer voor de deur. Çarsi zal Beşiktas nog altijd even fanatiek steunen. De supporters zullen hun plek in het gloednieuwe stadion aan de Bosporus innemen en gewoon afreizen naar uitwedstrijden door heel Turkije. In december zal Çarsi ook gewoon plaatsnemen in het uitvak van Kaşimpasa, de club waar Erdogan een flinke vinger in de pap heeft.

Toch zal het in het nieuwe seizoen voor Çarsi niet alleen maar business as usual zijn. De eerdergenoemde facebookpagina ‘Çarsi herseye Karsi’ is plotseling uit de lucht gehaald. Op de pagina was een nadrukkelijk anti-Erdogangeluid te lezen. In de week na de coup stonden er meerdere spottende posts over Erdogans diplomafraude. De pagina werd door 400.000 Çarsi-aanhangers gevolgd. Hoe of waarom de pagina precies verdwenen is, is niet bekend.

—-

De dag na de coup sluit Mevlut om vijf uur zijn kapperszaak. Hij vind het allemaal mooi geweest. “Ik wil er niet eens meer over nadenken, ik laat het allemaal aan mij voorbij gaan.” Het vuur van de (voormalig) communistische revolutionair lijkt uitgeblust.

Een ding wil hij nog wel kwijt: “Weet je, ik steun niemand, maar ze hadden op z’n minst Erdogan even kunnen vermoorden. Nu prijst iedereen Erdogan voor ‘het redden van de democratie’. Maar een democratie om te redden was er niet eens.”

—

Mis niets! Like VICE Sports Nederland voor je dagelijkse dosis ijzersterke sportverhalen.